woensdag 4 juni 2025

eetherinneringen - chili con carne

Mijn moeder vond koken niet echt leuk, mijn vader wel. En toch kookte mijn moeder in de eerste jaren van hun huwelijk. Pas toen ik wat ouder was, ik denk zo'n jaar of twaalf, ging mijn vader koken. 

Zowel mijn moeder als mijn vader werkten voltijd in het onderwijs. Mijn moeder had na schooltijd vaak nog schriftjes na te kijken. Mijn vader nam geen werk mee naar huis. Er was een goede taakverdeling. Mijn moeder nam de was voor haar rekening en ook deed zij alle administratie, en mijn vader ging dus op een gegeven moment 's avonds voor het eten zorgen. Samen deden ze een keer in de week de boodschappen. Ook hadden we een werkster, zij kwam twee ochtenden per week en maakte het huis schoon.

Mijn vader heeft een breed repertoire gerechten die hij graag en goed maakt. Een van die gerechten is chili con carne. Ik weet dat we dat regelmatig aten omdat we het allemaal erg lekker vonden. Ik weet niet hoe hij erop kwam om het te maken en toen ik het hem vroeg wist hij het ook niet meer. Hij dacht dat het misschien in de Allerhande van AH of in de TIP stond, die kochten ze ook wel eens. 

Mijn vader gebruikte bruine bonen, destijds kon je denk ik ook geen rode kidneybonen kopen. Er ging ook rundergehakt in, paprika, ui, een blik gepelde tomaten en tomatenpuree. En chilikruiden van AH. En zo maakt mijn vader het nog steeds. Als ik mijn vader spreek hebben we het ook vaak over wat we eten. En dat is bij hem zeker eens in de twee maanden chili. Dan kan ik het me meteen weer heel goed voor de geest halen en proef ik het bijna. Hij maakt een grote pan en eet er drie tot vier dagen van. Vindt hij niet erg. 

We aten er altijd witte Surinaamse rijst bij. Dat aten we best vaak en daarom stond er ook een gigantisch groot hoog blik in de keuken met daarin deze rijst. Ik denk dat er wel 5 kilo in kon. Ik geloof niet dat er dan ook nog sla of iets anders frissigs op tafel kwam. Ook geen groente erbij. Tegenwoordig neemt mijn vader er wat ijsbergsla met komkommer bij.

Hoe anders is onze chili tegenwoordig. T. maakt het altijd met rode kidneybonen, wat zwarte bonen en mais. Omdat we minder vlees willen eten gaat er geen gehakt in. Wel bakt hij een paar blokjes chorizo voor erin, die geven een heerlijke diepe smaak. Verder natuurlijk ui, paprika, knoflook, tomaten en een eigen kruidenmengsel van onder andere komijn en koriander. T. eet het altijd met brood, ik vind het lekker met zilvervliesrijst. En ik wil er ook altijd een frisse salade bij en liefst ook nog wat extra gekookte groente zoals courgette of broccoli. 

We noemen het chili, maar het is bij lange na geen chili con carne zoals dat in Mexico en andere Zuid Amerikaanse landen wordt gegeten. Maar dat geldt voor meer gerechten die wij tegenwoordig eten en die hun oorsprong in het buitenland vinden. Soms gewoon omdat we de ingrediënten niet kunnen kopen, maar ook vaak omdat we het graag aanpassen aan onze eigen smaak. Ik vind het leuk om nieuwe gerechten te ontdekken, maar een gouwe ouwe als chili blijft in de top tien van mijn favoriete bonengerechten. 

27 opmerkingen:

  1. Mijn vader kookte niet, mijn moeder moest dat doen. En dat was tussen de middag warm, dus al vanaf 11 uur mee bezig, aardappels schillen.

    Chili proefde ik voor het eerst rond mijn zestiende, op een adres waar ik toen ondergebracht was, want ik woonde vanaf mijn zevende niet meer bij mijn ouders. Maar mijn ouders kreeg je niet aan de nieuwlichterij hoor, ik geloof dat linzensoep het meest 'wilde idee' was wat er veranderde. En mijn moeder, die warme kaas niet lustte, ging gekookte witlof met ham ineens smoren in ham en kaas. In een stoofpan, we hadden geen oven. Voor haarzelf dan een stronk zonder kaas, en later voor mij er een zonder ham, toen ik vanaf mijn zestiende geen vlees meer wilde.
    Er kwam volgens een idee van een tante wel zelfgemaakte kwarktaart met Klop-Klop uit de koelkast, no-bake. Al zeurde mijn vader dan wel dat er echte slagroom in had gemoeten.
    Oh ja er kwam bij de avondbroodmaaltijd wel eens komkommer, tomaat of paprika op tafel, maar dat moest mijn vader niet. 'Een broodje moeilijk' noemde een tante dat. Brood met kaas of worst waar ook groente op ging, dat noemde ze zo. Nee, mijn familie was niet progressief.

    Geen chili voor mijn ouders dus, maar ach.. daar valt mee te leven hoor. Brood bij de chili, die heb ik ook wel eens gehoord, schijnt in Zuid Amerika wel de traditie te zijn. Grappig dat jullie hier eigen keuze in maken, zowel bruine rijst als brood. Mijn lief was erg van de pasta's koken, hij liep ook marathons, echt hardloopvoer dus. Nu hij er niet meer is eet ik eigenlijk nooit meer pasta.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Klopklop vond ik als kind lekker. Mijn ouders waren wel een beetje progressief maar ik heb ook heel veel dingen later moeten leren eten, toen ik uit huis was. Mijn vader is nog steeds geen avonturier met koken maar kan het wel lekker en is creatief met de ingrediënten die hij kent. Pasta vind ik mwah... eet het wel maar niet mijn favoriet.

      Verwijderen
    2. Toen ik mijn lief leerde kennen en bij hem thuis te eten werd gevraagd had hij ..macaroni klaargemaakt. Wel anders dan mijn moeder maakte, niet met blokjes smac, en veel meer groente erdoor. Tahin erbij of er doorheen, dat deed hij door bijna alles, ook op brood. Er gingen bij hem potten tahin doorheen, dat was halverwege jaren 80 toen hoemoes nog onbekend was.(Ik vond gomasio of los geroosterd sesamzaad lekkerder).

      Toe had hij griesmeel met rozijnen, in water gekookt, met Biogarde yoghurt er los bij en/of mogelijk ook kwark, dat weet ik niet meer. (Is Biogarde nog te koop? Ik zie nu honderden verpakkingen zuivel in de koeling,.. overzie het niet meer ).

      Later maakte hij tagliatella, ravioli, lasagne en natuurlijk spaghetti. hij bleef een pastafan. De kinderen lustten het ook graag. Toen we 25 jaar samen waren hadden we een etentje in Pasta di Basta, waar het serverend personeel tussendoor optreedt met zingen. Toen ze hoorden wat wij vierden zongen ze 'La vie en rose' voor ons.

      Verwijderen
    3. Wat een leuke herinnering Ina. Ik ken tahin ook pas sinds ik hummus ken. Ja, biogarde is er volgens mij nog wel maar onder allerlei andere namen. Pasta di Basta ken ik van een bedrijfsetentje.

      Verwijderen
  2. Mijn vader kookte alleen als mijn moeder ziek was. Mijn man kookt sinds Corona altijd. En ik krijg zin in Chili!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wij aten thuis nooit anders dan Hollandse kost. Aardappels, (gehakt)vlees en groenten. Soms kip, waarvan de resten dan de volgende dag ik de kippensoep geserveerd werden. Nooit vis bij de warme maaltijd. Soms wel bruine bonen of kapucijners met spaarzaam spek. Welke groenten we daarbij aten? Dat zou ik niet meer weten, misschien wel helemaal niet?
    Tot mijn negende hadden we een Indische buurvrouw, die sprak anders en kookte totaal anders (hoewel waarschijnlijk toch wel wat aangepast aan de Nederlandse smaak van haar man en vanwege de slechte verkrijgbaarheid van sommige ingrediënten). Ik speelde daar wel eens met haar zoon en dan trakteerde ze mij op Indische hapjes. Na begin 1962 verhuisden we en verdwenen die Indische smaken weer helemaal uit mijn wereld.

    Pas in 1972 at ik mijn eerste rode paprika! Dat weet ik nog, want toen waren we op vakantie op Ameland. Mijn moeder zat er mee te klooien: hoe maak je dat ding in vredesnaam klaar? Van Google had nog nooit iemand gehoord. Ik zou in dat jaar mijn eerste computer bezichtigen (bij de NS in Utrecht), die stond in een ruimte die omvang had van een flinke sportzaal.
    Pas toen ik op kamers ging wonen en ging studeren en toen ook veel bij anderen at, maakte ik kennis met heel andere voeding.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik maak nog regelmatig Chili klaar, en dan altijd met een onvolprezen zakje van de Knorr! Zonder zakje, geen Chili. Met het restje vul ik in een dolle bui wel eens een paar punt-paprika's; kaas erover in de oven, gebakken piepers erbij en weer een maaltijd gefikst.
    Ach, het leven is niet zo moeilijk als het lijkt.
    Marijke

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik gebruik de restjes bij een gepofte aardappel of als vulling van een crunchwrap. Een lekkere maaltijd maken is niet moeilijk, maar als je niet van koken houdt en geen interesse erin hebt schijnt het toch lastig te zijn.

      Verwijderen
  5. Mijn vader at voor het eerst nasi van de chinees toen hij 65 was en de eerste chinees bij ons op het dorp verscheen. Wij aten thuis meestal het traditionele A.V.G. met als uitspatting af en toe macaroni. Hij vond de nasi op zich wel lekker ,maar een beetje droog en vroeg aan mijn moeder of er nog jus was die hij erop kon doen. Zelf was ik na mijn trouwen wat avontuurlijker en ook chili con carne was en is iets wat regelmatig voorbij komt. Zelf eet ik het graag met een stevig brood bij voorkeur een oerbrood.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Mijn ouders woonden in Den Haag, daar waren al lang geleden Indonesische restaurants, daar aten ze toen ze net getrouwd waren al. Dus nasi en bami kenden ze en dat aten we ook, naast gewone Nederlandse gerechten.

      Verwijderen
    2. In Den Haag was ook al sinds de jaren 50 een Indoneische en Molukse gemeenschap, toch? Moluks eten is trouwens weer heel anders.

      Verwijderen
    3. Klopt. In Rotterdam waren al heel vroeg veel Chinezen met restaurantjes. Grote steden lopen natuurlijk voorop, dat is denk ik overal in de wereld een beetje hetzelfde. Moluks eten ken ik niet, maar net als bij Indonesisch eten (en Indiaas en Turks en ... en... etc) heeft iedere streek weer zijn eigen gerechten. Genoeg te ontdekken nog op eetgebied en te weinig tijd!😉

      Verwijderen
  6. Ik heb nog nooit chili con carne gegeten. Zou dus niet weten of ik het al dan lekker vind.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het is een gerecht waar iedereen die het maakt zijn eigen versie van heeft. Ik heb heel lekkere varianten gegeten, heel hete ook, en heel slappe en minder lekkere. En die van ons is ook iedere keer anders, dat heb je met koken uit de losse pols.

      Verwijderen
  7. Leuk dit verslag. Ik herinner me dat mijn vader ooit thuiskwam en vertelde dat hij zoiets heerlijks had gegeten. Een pizza. Wij hadden geen idee wat het was, maar het klonk heerlijk. Tijden zijn zo veranderd. In de 70-er jaren maakte ik ook vaak chili con carne. Sinds ik getrouwd ben wordt het vervangen door fool mesdames, een Egyptisch gerecht. Ik dacht even kijken of ik het goed schrijf. Foul mudammas lees ik:-)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dat heb ik ook wel eens gemaakt, is lekker weet ik nog. Foul of ful... verschillende manieren waarop het wordt geschreven en nog meer verschillende recepten, ik denk ook per gezin/streek anders.

      Verwijderen
    2. Kan zijn dat ik komend najaar naar Egypte ga, maar dat is nog lang niet zeker. Zal me eens verdiepen in de eetgewoonten.

      Verwijderen
  8. Nee ik denk niet dat mijn ouders ooit CcC hebben gegeten, in ieder geval zouden ze het zelf nooit maken. Mijn vader was een echte aardappel liefhebber en had echt een voorkeur voor een paar soorten, verder was het simpel groenten en vlees. Mijn moeder maakte heerlijk stoofvlees en gestoofde aal, dat heb ik nooit zo lekker zelf kunnen maken terwijl het toch heel makkelijk is. Verder was ze niet erg creatief want ik weet niet of Gebakken schol met rijst met boter en bruin suiker dat is, of iets dat hun ouders ook zo aten. Ik vond het in ieder geval niet lekker die combi

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Nee, die combinatie spreekt mij ook niet aan. Mijn moeder kon wel koken en had ook een paar 'eigen' gerechten. Een favoriet van ons allemaal was gehaktballetjes in zoetzure saus met rijst. In de saus stukjes ananas. Erbij aten we dan rijst. En een gerecht met hamlap, witte bonen, prei en tomaat, ook met witte rijst. Twee heerlijke eetherinneringen.

      Verwijderen
  9. Het was midden jaren '60 tijdens mijn militaire diensttijd dat ik een kort weekendverlof bij mijn 3 jaar oudere zus in Arnhem doorbracht en ze een aubergine op de kop getikt had. Voor ons beiden een volstrekt onbekende groentesoort; veel verder dan een paarse komkommer kwamen we niet. We hebben er een middag aan besteed om uit te zoeken hoe je een aubergine moest eten/bereiden. Ja, andere tijden, want er bestond nog geen internet waar je het even op kon zoeken en ook de groenteboer wist er weinig over te vertellen; "Ik verkoop ze alleen maar".
    Na wat geëxperimenteer kwamen we tot de conclusie dat het rauw een niet eetbare groente was, en koken was ook niet echt een succes, maar in blokjes/plakjes gesneden en gebakken en eventueel een gesnipperd uitje erbij kwam er een alleszins eetbaar iets op het bordje.
    Meer hebben we niet kunnen experimenteren, want toen was de aubergine ook op. Zelfs nu, ruim 60 jaar later, bem ik die allereerste aubergine nog niet vergeten.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Haha.. wat een grappig verhaal Willem! Een aubergine in die tijd in Nederland, ik snap dat jullie die niet wisten wat het was en er ook niet zo makkelijk achter konden komen.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Mijn vader maakte het ook en ook met bruine bonen. En veel te scherpe kruiden helaas. Ik had het er juist met mijn vriend over (in het kader van gezond) hoe het eten verandert is. Hij herinnerde zich de eerste keer chinees nog. In beide gevallen ben ik elke dag blij dat ik het niet meer hoef te eten.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Een van de vele voordelen van uit huis gaan... eten waar je zelf zin in hebt! 😉

      Verwijderen
  12. Mijn vader kookte elke zaterdag.
    Dan ate we nacaroni, pannenkoeken of patat.

    Maar als mijn moeder weer eens in het ziekenhuis lag dan bleek hij ook andere dingen te kunnen maken zoals witlof-ham-kaas in de oven.

    BeantwoordenVerwijderen