opvoeden

Ik heb geen kinderen en daardoor ook geen ervaring met opvoeden. Of toch wel? 25 Jaar in het onderwijs betekent niet alleen lesgeven, maar ook opvoeden. In de afgelopen 25 jaar heb ik gewerkt met jongeren van 12 tot en met 25. Iedere leeftijd heeft zijn charmes én zijn problemen.

Ik ben momenteel de serie '100 Dagen in de jeugd- en gezinszorg' aan het kijken en zie daar een aantal heel ingewikkelde situaties waarbij het contact tussen ouders en hun kind of kinderen niet goed gaat. Twee moeders die door hun, nog heel jonge, zoons worden mishandeld, tot blauwe plekken aan toe.

Ik vraag me niet af hoe dat kan, ik weet uit eigen ervaring dat mishandeling erin sluipt en welke oorzaak het ook heeft, het gebeurt. Wat ik me wel afvraag is dan wat de ouders en de kinderen kunnen en moeten doen om het gedrag te veranderen. Want, anders dan in een relatie met een partner, kan je niet van je minderjarige kind scheiden, en andersom natuurlijk ook niet. Je zit met elkaar opgescheept of je dat nu wil of niet.

In extreme gevallen komt Jeugdzorg eraan te pas, kan een jongere uit huis geplaats worden en kunnen er andere interventies zijn. Maar hoe zit het bij al die gezinnen waar geen hulp komt? Dat moet toch vreselijk zijn?

In een klas ben je ook een soort ouder. Wanneer het jonge leerlingen zijn ben je veel van de tijd aan het corrigeren en soms moet je streng optreden en straffen. Bij studenten hoeft dat wat minder, maar ook daar moet je bij sommige groepen je gezag echt laten gelden. Inmiddels heb ik zoveel ervaring dat ik wel weet wat niet en wat wel werkt. Eerlijk gezegd had ik dat al vrij snel in de gaten, ik wil niet beweren dat ik een natuurtalent ben, maar het is me wel altijd makkelijk afgegaan, dat klassemanagement.

Ik denk dat het komt omdat ik met plezier voor de groep sta. En zo pas je spelenderwijs ook opvoedkundige trucjes toe. Nooit met opgeheven vingertje, maar altijd met respect voor het jonge mens tegenover me. En nee, ik accepteer niet alles en het is ook niet altijd goed gegaan. Er zijn nu eenmaal kinderen en groepen die erop uit zijn om je onderuit te halen. Dat heb ik ook meegemaakt en dat is enorm frustrerend. 

Om leerlingen en studenten iets van een opvoeding mee te geven is het belangrijk om een band op te bouwen. Er moet vertrouwen zijn. De jonge mensen willen pas wat van je aannemen wanneer ze je vertrouwen. Dat betekent consequent zijn, uitleggen waarom je dingen doet en eerlijk zijn.  Misschien werkt het zo ook wel met eigen kinderen, alhoewel die - en dan vooral in de pubertijd - zich afzetten tegen alles, dus ook hun ouders. Dan is het juist belangrijk dat ze op andere plekken, de school, op een club, bij ooms en tantes, wel hun verhaal kwijt kunnen. Want iedere jongere, of hij nu boos, druk, lastig, verdrietig, vervelend, stil, onaardig, bot of wat dan ook is, heeft behoefte aan steun, sturing en advies. En dat is wat ik probeer te geven. Ik noem dat opvoeden.