Als Mevrouw Niekje reageer ik regelmatig op blogs van anderen. En dat doe ik al jaren. Ik vind de anonimiteit prettig en zolang ik nog in het onderwijs werkzaam ben probeer ik anoniem te blijven. Dat zal niet voor de volle honderd procent lukken, ik heb een foto van mezelf op mijn startpagina, ik laat doorschemeren waar ik woon en werk en als je goed zoekt zal je me vast wel vinden.
Niet lang geleden werd ik benaderd door een journalist van een vooraanstaand landelijk dagblad. Hij was mij op het spoor gekomen door een reactie van mij op een blog over financiën, nu bijna twee jaar geleden. Door op mijn naam bij de reactie te klikken kwam hij op de pagina van Mevrouw Niekje en zo kon hij mij via email benaderen.
Hij vertelde wie hij was en waarover hij schrijft. Hij was bezig met een artikel over het afslaan van promoties op het werk. Omdat ik daar in mijn reactie op de blog mijn ervaringen en mening over had gegeven was hij geïnteresseerd in mijn verhaal. Hij vroeg me of ik mee wilde werken aan het artikel. Ik heb erover nagedacht en hem de volgende dag toegezegd dat me dit leuk leek. Na wat heen en weer mailen was er een belafspraak.
Ruim een uur hebben we gesproken. Deels interview en deels ervaringen uitwisselen. Een erg leuk gesprek waarin ik mijn verhaal goed kon doen. Wat mijn verhaal is? Hier een samenvatting van het artikel. In het originele artikel staat mijn volledige naam, die heb ik veranderd in Mevrouw Niekje. Ook heb ik een paar alinea's weggelaten.
Het vraagstuk
Goed nieuws: je leidinggevende is zo tevreden met je inzet dat zij of hij jou op het oog heeft voor promotie. Meer geld, uitdaging en verantwoordelijkheid liggen in het verschiet. Alleen – je wil helemaal niet gepromoveerd worden. Wat nu?
Waarom zou je een stap hogerop afslaan? En als je dat doet, hoe leg je dat je leidinggevende uit zonder de betrekkingen te schaden?
Reflectie
De stap naar een hogere functie zorgt voor veranderingen in je werk – en daarmee in je leven. Daarom is het altijd verstandig op zo’n belangrijk punt even uit te zoomen en te denken: wat wil ik eigenlijk op dit moment in mijn leven en past deze promotie daarbij?
„Wanneer je een hogere functie krijgt aangeboden, is dat vaak een mooi reflectiemoment”, zegt Bas Smeets (49), eigenaar van loopbaanbureau Het Passie Profiel. Volgens hem zijn er tal van redenen om promotie te weigeren. „Allereerst kan het zijn dat je op zo’n moment merkt dat het werk toch niet – of niet meer – past bij wie je bent. Bij een promotieaanbod kun je jezelf afvragen: ben ik nog dezelfde persoon die ik was toen ik dit vak inrolde en wil ik dit wel? Soms moet je concluderen dat je veranderd bent als mens en dat je wensen en waarden dat ook zijn.”
Dit besef komt bij sommige mensen pas later in hun carrière. „We leven in een carrièregedreven samenleving, hebben meegekregen dat werk belangrijk is en dat je steeds moet stijgen op de ladder. Dus gaan we daarin mee”, zegt Smeets. „Ook is het egostrelend om gevraagd te worden voor een hogere functie. Maar ook dan moet je je afvragen: is dit een logische vervolgstap voor mijn doelen en wil ik dit wel?”
Een andere reden kan zijn dat iemand volmaakt tevreden is in zijn of haar huidige functie. „Veel mensen die ik spreek, worden gevraagd voor leidinggevende functies en weten eigenlijk al dat ze dit niet willen”, aldus Smeets. „Ze worden blij met vakinhoudelijk bezig zijn en willen helemaal geen mensen aansturen.”
Dikwijls wordt onderschat hoe anders een managementfunctie is. „Vaak zie je dat mensen het proberen en er pas later achter komen dat zo’n leidinggevende functie niet bij ze past.”
Zo ver hoefde het voor Mevrouw Niekje (58) niet te komen. Ze werkt al vijftien jaar op een mbo-school en combineert nu functies als docent en zorgcoördinator – met veel plezier, benadrukt ze. Tweemaal kwam een functie als teamleider vrij, waarbij de directeur suggereerde dat zij zou solliciteren. Ze zou dan ook directielid worden. „Ik wist zeker dat ik het kon”, vertelt Niekje. Toch twijfelde ze geen moment: ze bedankte vriendelijk.
De verstoring van de werk-privébalans is niet het enige dat haar tegenstond aan de functie. „Je wordt een marionet van de raad van bestuur en bent dan bezig met resultaten behalen, verzuimpercentages, vroegtijdige schoolverlaters, cijfers… ik wil die druk niet.”
En dus blijft Niekje in haar huidige functie, waar ze zich naar eigen zeggen nooit hoeft te vervelen. „Ik wil zeker wat betekenen en kan dat als senior ook. Er wordt gebruikgemaakt van mijn ideeën en ervaring, en daardoor voel ik me gezien en gerespecteerd. Als ik ergens ruimte zie waar ik iets kan betekenen, trek ik taken naar me toe.
Veel werknemers vrezen dat weigering van een promotie de band met een leidinggevende en de eigen positie binnen bedrijf of instelling kan schaden, ziet ook Smeets. „Mensen zijn vaak bang dat ze hun baan zullen verliezen en de relatie met de werkgever slechter wordt. Soms durven mensen niet met hun leidinggevende over deze dingen te praten, maar mijn ervaring is dat je dat wel moet doen. De kans is dan groter dat je gezien wordt. En binnen de meeste bedrijven wordt steeds meer bespreekbaar.” Dit ervaart Mevrouw Niekje ook. Ze maakt haar voorkeuren duidelijk kenbaar en daardoor is afzien van een carrièrestap geen issue op de school. „Ik kan heel goed uitleggen waarom ik het niet wil, dat scheelt ook.”
Al is er geen garantie op succes. „Helaas zijn er nog steeds verhalen van ouderwetser ingestelde bedrijven die niet voor de wensen van werknemers openstaan”, zegt Smeets.
Wat hem betreft is niet open zijn naar je leidinggevende veel gevaarlijker. „Juist als je je níét uitspreekt, kan dit tot problemen leiden. Bedrijven willen geen mensen die op de verkeerde plek zitten, dus je kunt het beter samen over jouw professionele toekomst hebben.” Hij snapt dat dit eng kan zijn: „Werk is inkomen, en inkomen is veiligheid, dus het kan spannend zijn het daarover te hebben. Toch moet je dat gesprek aangaan.”
Dus
Er zijn diverse redenen om promotie te weigeren; bijvoorbeeld dat je in je huidige functie gelukkiger bent dan als leidinggevende. Als je zeker weet dat je een bepaalde functie niet wil, wees daar dan open over en leg uit hoe je je carrière de komende jaren voor je ziet. Het is voor jou én je werkgever belangrijk dat je op de juiste plek zit.
